KRYZYS TOŻSAMOŚCI czyli rzecz o nowelizacji rozporządzenia o ksrg

Kilka dni temu na stronie MSWiA ukazał się projekt zmiany rozporządzenia o organizacji ksrg. Z tej racji, że obiecałem czytelnikom mojego bloga zabierać głos w sprawach fundamentalnych dla ratownictwa wypowiem się i w tej kwestii.

https://bip.mswia.gov.pl/bip/projekty-aktow-prawnyc/2017/24724,Projekt-rozporzadzenia-Ministra-Spraw-Wewnetrznych-i-Administracji-w-sprawie-szc.html

Zacznę może trochę z innej strony. W Polsce jeszcze nikt nie zdefiniował misji straży pożarnej. Co prawda w ogólnych zarysach można się jej doszukiwać w obowiązujących aktach prawnych czy rocie ślubowania ale nigdzie nie znalazłem jej kilkuzdaniowej formy jasnej dla wszystkich. A misja to przecież kierunek który wyznacza sobie organizacja i to z niej wypływają różnego rodzaju cele i zadania do realizacji na poziomie strategicznym, taktycznym i interwencyjnym. Jeżeli nie ma jasno sprecyzowanej misji trudno więc o wizję o strategii nie wspominając. To o czym piszę uwidoczniło się właśnie w projekcie kolejnej edycji rozporządzenia o ksrg ale o tym za chwilę.

Tak naprawdę, mniej więcej wszyscy wiedzą na czym powinna polegać misja straży pożarnej ale nikt tego oficjalnie nigdy nie zapisał a nasze zadania ewoluowały proporcjonalnie do rozwoju cywilizacyjnego. Z racji rozszerzania zadań od pewnego czasu zaczęły się pojawiać spory kompetencyjne z innymi organizacjami oraz zainfekowaliśmy się  chyba najgroźniejszym „wirusem” dotykającym tkanki ludzkiej czyli kryzysem tożsamości strażaka. Doszło do tego, że strażacy tak naprawdę, to oprócz gaszenia pożarów nie wie wiedzą, gdzie ich rola się zaczyna i gdzie się kończy. Skutkiem tego są sytuacje, że jak pojawiają się nowe zagrożenia politycy za zgodą i akceptacją przełożonych wszystko próbują niejako wrzucić w zadania straży uzasadniając, że jest to zagrożenie i to zadanie straży. Stąd były sytuacje z ptasią grypą, sprzątaniem śniegu ze stadionów przed meczem, czy ostatnio ebolą. Straż pożarna stała się wszelkiego rodzaju „wrzutką” gdzie rozwiązujemy wszystkie problemy świata poza własnymi niestety. Brak jest postawienia pewnych granic progowych. 
Nie jest oczywiście to zadanie proste ale przecież możliwe do realizacji. Należy tylko ustawowowej „walce z pożarami i miejscowymi zagrożeniami” nadać pewne "granice", które mogą być przekroczone w pewnych ścisłe określonych
okolicznościach ale nigdy kosztem  ratownictwa oraz jego gotowości operacyjnej. Uważam, że domeną działań straży pożarnej są zagrożenia, które wystąpiły nagle i wymagają pilnego trybu realizacji. Warunkiem zaś niezbędnym do podjęcia naszych działań uznaję konieczność podjęcia działań w trybie natychmiastowym. Nie będzie to więc na pewno prowadzenie działalności usługowej na rzecz innych instytucji, firm państwowych czy prywatnych bo musimy utrzymać gotowość do likwidacji zagrożeń trybu pilnego.

Kiedyś w gronie przyjaciół zaproponowaliśmy takie sformułowanie misji straży pożarnej.

„Misją straży pożarnej jest likwidacja zagrożeń dla życia, zdrowia, mienia oraz środowiska, które wystąpiły nagle i wymagają pilnego trybu realizacji. Wszystkie działania ratownicze prowadzone są zgodnie z zasadami dobrej praktyki, czyli z dochowaniem należytej staranności na poziomie profesjonalnym”

Tak sformułowaną misję powiesiłem kiedyś w swojej JRG na "pozłacanej tablicy" wytyczając niejako kierunek oczekiwanych zmian (czy jak kto woli kierunek uporządkowania spraw) licząc, że doczekam takich czasów, że polska straż pożarna będzie działać w jej granicach.

Czytając projekt nowego rozporządzenia, niestety po raz kolejny okazało się, że byłem niepoprawnym optymistą. Bo czym jest kolejna próba rozszerzenia naszych zadań o działania spoza ratownictwa, polegające na transporcie przesyłek klasy 6.1 i 6.2 ADR, dekontaminacji całkowitej czy też pomocy w zabezpieczaniu doraźnych palenisk do unieszkodliwiania zwłok zwierzęcych, skażonych produktów itp. Nie wierzycie to poczytajcie dokładnie zakreślone zapisy tego projektu.

Kilka lat temu miałem możliwość współpracy z zespołem problemowym nad ideą dekontaminacji przed Euro 2012. Powiem szczerze, że pomimo prób różnych nacisków w tym politycznych udało się obronić merytorycznie koncepcję organizacji dekontaminacji jako procesu dwuetapowego z których tylko pierwszy był w kompetencji straży pożarnej.

- etap pierwszy – to działanie ratownicze, czyli realizowane trybie pilnym na miejscu zdarzenia, zwane dekontaminacją wstępną poszkodowanych

- etap drugi – działania wtórne, realizowane poza miejscem zdarzenia nadzorowane przez personel medyczny, przy wsparciu podmiotów KSRG - zwane dekontaminacją całkowitą poszkodowanych. Są to działania polegające na usunięciu skażeń z powierzchni całego ciała: poprzez umycie i spłukiwanie całego ciała przy wykorzystaniu wody z dodatkiem substancji myjących i dezaktywujących w specjalnie przygotowanych szpitalnych stanowiskach dekontaminacyjnych lub na miejscu zdarzenia przy użyciu zestawów namiotów lub kontenerów dekontaminacyjnych. Do tego wszystkiego dochodzi też dezynfekcja i sterylizacja.

Niestety teraz, bezrefleksyjnie i chyba też bez głębszej myśli oraz przewidywania skutków,  wpisano zadania dekontaminacji całkowitej w powinność straży pożarnej. Chciałbym jednak zasygnalizować czym jest ta dekontaminacja całkowita bo może wszyscy nie zdają sobie z tego sprawy.

Otóż dekontaminacja całkowita (która powinna pozostać poza zakresem obowiązków strażaków) to umycie całego ciała osoby poszkodowanej  z wykorzystaniem prysznica i wody z detergentem.

Warto wiedzieć, że ochrona zdrowia widzi problem mycia poszkodowanych (zwłaszcza pozostających w pozycji leżącej) tak:

Mycie poszkodowanych to zabieg higieniczny wykonywany przez pielęgniarkę w sytuacji pacjentów mających trudności w samodzielnym utrzymywaniu czystości ciała. Zabieg polega na umyciu poszczególnych części ciała pacjenta, natarciu pleców i pośladków, uczesaniu włosów i prześcieleniu łóżka. Poniżej kilka punktów z postępowania w takim przypadku.

·         poinformowanie pacjenta o planowanym zabiegu,

·         uzyskanie zgody na wykonanie zabiegu,

·         zapewnienie odpowiedniej temperatury otoczenia do wykonania zabiegu,

·         zapewnienie intymności pacjentowi,

·         umycie zębów, 

·         umycie i dokładne osuszenie oczu, twarzy, uszu, szyi,

·         ogolenie zarostu na twarzy u mężczyzn,

·         podmycie,

·         obcięcie paznokci u rąk i u nóg, 

·         posmarowanie skóry rąk i stóp kremem nawilżającym,

·         udokumentowanie wykonania zabiegu w dokumentacji pielęgniarskiej.

No gratuluję rozwiązania problemu dekontaminacji decydentom a strażakom interwencyjnym po prostu współczuję. 

To już nawet odśnieżanie stadionu przed imprezą sportową rekami strażaków przestaje bulwersować tych, co szli do straży ratować dzieci z pożaru, a nie służyć jako tania siła robocza do nieprzyjemnych zadań których nie chcą „zagospodarować” instytucje przewidziane ustawowo do ich realizacji. Naiwni twierdzili, że kryzys tożsamości strażaka był podczas udziału w aktach przemocy jak otwieranie drzwi dla komorników, karczowaniu barszczu sosnowskiego, wynoszeniu przez strażaków martwych kurczaków podczas ptasiej grypy. Byli naiwni tak jak ja! Ciąg dalszy jest teraz, tylko będzie już zapisany w prawie które trzeba będzie stosować.

Kończąc, zdaję sobie sprawę, że próba usystematyzowania naszych zadań to temat „śliski politycznie” ale moim zdaniem trzeba jednak to zrobić, żeby zadania nieratownicze nie obniżyły gotowości systemu do działań pilnych. Ta gotowość do niezwłocznego działania jest najdroższa na całym świecie i nie można tego marnować rozstawiając namioty, transportując próbki, myjąc poszkodowanych czy nadzorując spalanie martwej zwierzyny.  Wiele zadań państwa może być efektywnie realizowanych przez podmioty prywatne. Na pewno będzie taniej, bo pieniądze prywatne wydaje się o wiele trudniej niż państwowe. Oczywiście zasoby systemu można wykorzystać dla innych celów ochrony ludności – bo oczywiście lepiej, żeby "pompa się zużyła, niż zardzewiała", ale nie może się to odbywać kosztem gotowości ratowniczej.

Uważam, że pieniądze i wzrost zatrudnienia na poziomie PSP to nie wszystko. Po dwa etaty na zmianę każdej grupy ratownictwa chemicznego nie rozwiąże problemów kadrowych i organizacyjnych. Stracimy zaś nieporównywalnie więcej czyli swoją tożsamość ratowniczą ukierunkowaną na pomoc w nagłej potrzebie.